صورت جریان وجوه نقد (Cash flow Statement) یکی از صورتهای مالی است که دادههای کلی مربوط به همه ورودیهای نقدیای را که یک شرکت از فعالیتهای در حال انجام و منابع سرمایهگذاریهای خارجی دریافت میکند، ارائه میدهد. همچنین شامل کلیه وجوه خروجی نقدی است که برای فعالیتهای تجاری و سرمایهگذاری در یک دوره معین پرداخت میشود. به بیان ساده گزارش گردش وجوه نقد گزارشی از خلاصه جریانات مالی شرکت در یک دوره مالی است.
جریانات نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی:
فعالیتهای عملیاتی شامل فعالیتهای اصلی مولد درآمد عملیاتی در واحد تجاری است.
جریانات ورود وجه نقد در فعالیتهای عملیاتی:
• دریافتهای نقدی حاصل از فروش و خدمات
• دریافتهای نقدی حاصل از حق امتیاز و حق الزحمه و کارمزد و سایر درآمدهای عملیاتی
جریانات خروج وجه نقد در فعالیتهای عملیاتی:
• پرداختهای نقدی به فروشندگان کالا و خدمات
• پرداختهای نقدی به کارکنان واحد تجاری
• پرداختهای نقدی به ارائهدهندگان خدمات بیمه، تبلیغات و سایر خدمات مشابه
جریانات نقدی ناشی از مالیات بر درآمد:
در این ساختار، تنها پرداختها یا علیالحسابهای پرداختی از مالیات بر درآمد و یا استرداد مبالغ پرداختی، گزارش شده و این قسمت، مالیاتهای تکلیفی و مستقیم را در برنمیگیرد.
نمونهای از جریانات خروج وجه نقد ناشی از مالیات بر درآمد:
• مالیات پرداختنی بابت عملکرد واحد تجاری
جریانات نقدی ناشی از فعالیتهای سرمایهگذاری:
این ساختار شامل جریانهای نقدی مربوط به تحصیل و فروش سرمایهگذاریهای کوتاهمدت و بلندمدت، داراییهای ثابت مشهود و داراییهای نامشهود است. علاوه بر این، پرداخت و وصول تسهیلات اعطایی به اشخاص مستقل از واحد تجاری نیز در این قسمت قرار میگیرد.
برخی از جریانات ورود وجه نقد در فعالیتهای سرمایهگذاری:
• دریافتهای نقدی حاصل از فروش سرمایهگذاری در سهام اوراق مشارکت و اوراق قرضه
• دریافتهای نقدی حاصل از فروش داراییهای ثابت مشهود و داراییهای نامشهود
• دریافتهای نقدی مرتبط با اصل سپردههای سرمایهگذاری بلندمدت بانکی
• دریافتهای نقدی حاصل از وصول وامهای پرداختنی
برخی از جریانات خروج وجه نقد در فعالیتهای سرمایهگذاری:
• پرداختهای نقدی جهت تحصیل سرمایهگذاریها در سهام، اوراق مشارکت و اوراق قرضه
• پرداختهای نقدی جهت تحصیل داراییهای ثابت مشهود و داراییهای نامشهود
• سپردهگذاری نزد بانکها در قالب سپردههای سرمایهگذاری بلندمدت
• وامهای نقدی پرداختی به سایر اشخاص شامل قرضالحسنه
روشهای تهیه صورت جریان وجوه نقد :
محاسبه و تهیه صورت جریان وجوه نقد به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام میگیرد:
روش مستقیم:
به موجب این روش، ناخالص وجوه نقد دریافتی و پرداختی بر حسب طبقات عمده افشاء میشود به طوریکه فعالیتهای عملیاتی بر اساس جریانهای نقدی ورودی و جریانهای نقدی خروجی ناشی از عملیات به تفکیک گزارش میشوند. همچنین جریانهای نقدی ورودی و خروجی که در سایر بخشها نتوان طبقه بندی کرد در این بخش منعکس میشود. این روش انواع مختلفی از پرداختها و دریافتیهای نقدی را گردآوری میکند که شامل: پول نقد پرداخت شده به تأمینکنندگان، دریافتیهای وجوه نقدی از مشتریان و پول نقد پرداخت شده برای پرداخت حقوق است. این ارقام با استفاده از مقدار اولیه و مقدار ثانویه نقدینگی (در طول دوره مالی) موجود در انواع حسابهای تجاری و بررسی کاهش یا افزایش خالص حسابها محاسبه میشود.
روش مستقیم نسبت به روش غیرمستقیم نیازمند نیروی کار و سازماندهی بیشتری است. برای هر تراکنش نقدی نیاز به دریافت و پیگیری دریافت و برای پرداخت وجوه نقد نیز تراکنشها میبایستی کنترل و ثبت گردد. این روش مناسب شرکتهای نسبتاً بزرگ و امکانات مکانیزه و تراکنشهای کم حجم ولی ارزش بالاست.
روش غیرمستقیم:
درآمد خالص و عوامل کاهش ارزش دو گزینه مورد توجه در روش غیرمستقیم هستند. در این روش فعالیتهای عملیاتی بر اساس تعدیل سود عملیاتی و تبدیل آن به جریان وجوه نقد ناشی از عملیات گزارش میشود. به موجب این روش، سود یا زیان عملیاتی با انجام تعدیلاتی به خالص جریانهای نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی تبدیل میشود. یکی از این تعدیلات، اثر معاملات و رویدادهایی است که دارای ماهیت غیرنقدی هستند. همچنین اثر اقلامی که در محاسبه سود یا زیان عملیاتی دوره جاری منظور شده باشد، لیکن جریانهای نقدی مرتبط با آنها در دورههای قبل حادث شده یا در دورههای آینده حادث خواهد شد و بالعکس نیز جزئی از این تعدیلات به شمار میرود.
از آنجاییکه این روش سادهتر است، بسیاری از مشاغل کوچک این رویکرد را بیشتر ترجیح میدهند.
تفاوت روش مستقیم و غیرمستقیم تنها در ارائه بخش عملیاتی است و سایر بخشهای صورت جریان وجوه نقد در هر دو روش یکسان است.