این ساختار طبق قانون عملیات بانکی بدون ربا به چهار مبحث تقسیم میشود:
اهداف نظام بانک
الف . استقرار نظام پولی و اعتباری بر مبنای حق و عدل به منظور تنظیم گردش صحیح پول و اعتبار برای سلامت و رشد اقتصادی کشور
ب. فعالیت در جهت تحقق اهداف و سیاستها و برنامههای اقتصادی دولت جمهوری اسلامی با ابزارهای پولی و اعتباری
ج. ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش تعاون عمومی و قرض الحسنه از طریق جذب و جلب وجوه آزاد و اندوختهها و پس اندازها و سپرده و بسیج و تجهیز آنها برای تأمین شرایط و امکانات کار وسرمایه گذاری به منظور اجرای بندهای ۱ و ۹ اصل ۴۳ قانون اساسی
د . حفظ ارزش پول و ایجاد تعادل در موازنه پرداختها و تسهیل مبادلات بازرگانی؛ ه. تسهیل پرداختها و دریافتها و مبادلات و معاملات و سایر خدماتی که به موجب قانون برعهده بانک گذاشته میشود.
این اهداف در واقع وظایفی را برای بانک ایجاد میکند که در مادة ۲ قانون عملیات بانکی بدون ربا، به طور مشروح، در مواد فصول دوم و سوم و چهارم قانون، روشها و ابزارهای لازم برای اجرای عملی قانون، ذکر شده است.
تجهیز منابع بانکی
در نظام بانکداری اسلامی، طبق شیوه ای که در بانکی اجرا میشود، روشهای دریافت سپرده از این قرارند:
سپرده قرض الحسنه جاری
قبول منابع پولی از طرف بانک است به نحوی که این منابع اولاً بر اساس عقد قرض در اختیار بانک قرار گیرد؛ ثانیاً صاحبان حساب با دسته چک بتوانند موجودی حساب خود را به اشخاص دیگری انتقال دهند. با استفاده از این سپرده، علاوه بر اینکه منابع پولی بانک حفظ میشود، صاحبان وجوه نقدی از حمل و تقاضای این وجوه بی نیاز میشوند و پرداختها تسهیل میشود. بر اساس عقد قرض ، مبلغ سپرده بر ذمه بانک و عندالمطالبه قابل دریافت خواهد بود.
سپرده قرض الحسنه پس انداز
قبول منابع پولی مازاد بر نیازهای جاری اشخاص است که با توجه به انگیزههای کیفی در اختیار بانک قرار میگیرد و به بانک این امکان را میدهد که تسهیلاتی، بدون دریافت سود، در اختیار متقاضیان موضوع بند ۲ و ۹ اصل ۴۳ قانون اساسی (پیش بینی شده در ماده ۱۴ قانون عملیات بانکی بدون ربا) قرار دهد. همچنین از این طریق، بند ۳ اهداف نظام بانکداری اسلامینیز برآورده خواهد شد.
طبق مادة ۴ قانون عملیات بانکی بدون ربا بانکها مکلفاند اصل سپردههای قرض الحسنه (پس انداز و جاری) را بازپرداخت کنند و طبق مادة ۶ همان قانون، امتیازاتی از قبیل جوایز غیرثابت نقدی یا جنسی، تخفیف یا معافیت از پرداخت کارمزد یا اعطای حق تقدم به سپرده گذاران برای استفاده از تسهیلات بانکی را فراهم کنند.
سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت
قبول این سپرده ها، برخلاف سپردههای قرض الحسنه که برمبنای عقد قرض تحقق مییافت، مبتنی بر وکالت
بانک نسبت به سرمایه گذاری این سپردهها در عملیات خاص بانکی است.
به این سپردهها سود ناشی از سرمایه گذاری بانکی در ظرف یک ماه به صورت علی الحساب تعلق میگیرد، ولی کسانی که اولین بار حساب باز میکنند باید سه ماه، مقداری از سپرده را طبق مقررات بانکی، در حساب نگاهداری کنند. مشتریان میتوانند با حفظ موجودی معینی (که معمولاً بانکها تعیین میکنند) از سپردههای خود، هر گاه لازم بدانند، برداشت کنند؛ اما آنچه سود بدان تعلق میگیرد مانده ای است که سپرده گذار در طول یک ماه در حساب خود نگاهداری کرده است. دارندگان این حسابها نیز از تسهیلات بانکی برخوردار میشوند.
سپرده سرمایه گذاری بلند مدت
این سپردهها نیز بر مبنای عقد وکالت بین بانک و سپرده گذار تحقق میپذیرد و بانک متعهد است که منابع را در عملیات خاص بانکی سرمایه گذاری و سود حاصل را به نسبت مدت و مبلغ سپرده به سرمایه گذاران اعطا کند مدت لازم برای این نوع سپرده در حال حاضر یک سال، دو سال، سه سال و پنج سال است و افتتاح این حسابها با صدور برگه صورت میگیرد. براساس ضوابط حاکم بر سیاست نظام بانکی، ممکن است مقدار کمینه سپرده در هر یک از سپردههای یکساله، دو ساله، سه ساله و پنجساله تعیین شده باشد. سود حاصل از به کارگیری این منابع همانند سپردههای کوتاه مدت پس از کسر حق الوکالة بانک بین سپرده گذاران توزیع میشود، ولی با توجه به سرشکن شدن هزینههای ثابت در مدت بیشتر، حق الوکالة بانک کمتر محاسبه میشود و عملاً هر یک از سپردهها که مدت بیشتری در اختیار بانک باشد سود بیشتری دریافت میکند.