جامعه، نمونه آماری و دوره زمانی پژوهش
جامعه آماری شامل کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و نمونه آماری از بین شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران به روش غربالگری در دوره زمانی 1381 الی 1390 انتخاب شده اند. شرایط انتخاب شرکتها به زیر میباشد:
- پایان سال مالی شرکتها 29 اسفند باشد.
- دادههای شرکتها قابل دسترس باشد.
- جزء شرکتهای واسطه گری و مالی نباشند.
- شرکتها بین سالهای 81 الی 90 فعالیت داشته باشند.
- شرکتها در طی سالهای 81 الی 90 تغییر سال مالی نداشته باشند.
کل شرکتهای واجد شرایط 95 شرکت میباشد که با توجه به دوره زمانی پژوهش تعداد 950 سالـ شرکت مشاهده و سپس مشاهدات در نمونه به تفکیک نوع صنعت و بر اساس معیارهای هموارسازی و کیفیت سود به ترتیب در جداول (2) و (3) ارائه می شوند.
جدول 2. تعداد سال ـ شرکت به تفکیک نوع صنعت
| نوع صنعت | هموار ساز سود | غیرهموارساز | با کیفیت | بی کیفیت |
| خودرو و ساخت قطعات | 51 | 19 | 42 | 28 |
| دارو | 33 | 27 | 32 | 28 |
| سایر محصولات کانی غیرفلزی | 25 | 95 | 51 | 69 |
| سیمان آهک و گچ | 38 | 52 | 39 | 51 |
| محصولات شیمیایی | 21 | 69 | 62 | 28 |
| محصولات غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر | 10 | 50 | 26 | 34 |
| فلزات اساسی | 45 | 75 | 48 | 72 |
| منسوجات | 12 | 18 | 4 | 26 |
| کاشی و سرامیک | 9 | 41 | 21 | 29 |
| سایر محصولات کانی غیرفلزی | 20 | 40 | 15 | 45 |
| لاستیک و پلاستیک | 18 | 32 | 27 | 23 |
| ماشین آلات و تجهیزات | 45 | 15 | 27 | 33 |
| محصولات چوبی | 17 | 13 | 9 | 21 |
| محصولات کاغذی | 14 | 6 | 4 | 16 |
| فرآورده‌ی نفتی کک و سوخت هسته ای | 32 | 8 | 11 | 29 |
| مجموع کل( سال ـ شرکت) | 390 | 560 | 418 | 532 |
جدول 3. تعداد سال ـ شرکت به تفکیک نوع معیار
| معیار | هموار ساز سود | غیرهموارساز | با کیفیت | بی کیفیت |
| مشاهده سال ـ شرکت | 390 | 560 | 418 | 532 |
مدل و متغیرهای پژوهش
متغیر وابسته در پژوهش حاضر ریسک سهام است. ریسک سهام عبارتست از توزیع احتمال نرخ بازده سهام که با استفاده از رابطه انحراف معیار بازده سهم به شکل زیر محاسبه میشود:
| رابطه (1) |
در رابطه فوق داریم:
: ریسک سهام شرکت i
: توزیع احتمال نرخ بازده سهام شرکت i
برای محاسبه متغیرهای مستقل، در این پژوهش شرکتها به دو گروه با کیفیت و بی کیفیت، هموارساز و غیرهموارساز تقسیم میشوند. به عبارت دیگر چهار گروه به شرح زیر وجود خواهد آمد:
گروه 1ـ شرکتهای با کیفیت و هموارساز
گروه 2ـ شرکتهای با کیفیت و غیرهموارساز
گروه 3ـ شرکتهای بی کیفیت و هموارساز
گروه 4ـ شرکتهای بی کیفیت و غیرهموارساز
با توجه به اینکه پژوهش حاضر بر مبنای هموارساز و کیفیت تدوین شده است، تنها شرکتهای موجود در گروههای یک و سه مورد آزمون قرار گرفته است. برای تعیین کیفیت سود از معیارهایی که بیور (2002) در پژوهش خود بکار گرفت، استفاده شده است. این معیارها عبارتند از:
- سود هر سهم شرکت مثبت باشد.
- جریان نقد عملیاتی شرکت مثبت باشد.
- نسبت سود هر سهم به نقد عملیاتی هر سهم آن بیش از میانگین این نسبت در کل نمونه باشد.
اگر شرکتی هر سه ویژگی فوق الذکر را داشته باشد، شرکتی سود با کیفیت محسوب شده است و در غیر اینصورت دارای سود بی کیفیت فرض خواهد شد.
روش تحلیل دادهها
دادههای جمعآوری شده با استفاده از نرم افزاراکسلتلخیص و سپس متغیرهای مورد نظر محاسبه شده‌اند. پس از سنجش اعتبار مدل، محاسبات آماری و براوردها با استفاده از نرم افزارایی ویوز[15]نسخه 7 انجام گردید. ابتدا آمارههای توصیفی از جمله میانگین، میانه، واریانس، چولگی، کشیدگی و… برای متغیرها محاسبه میشود و سپس مفرضات اساسی مدل رگرسیون شامل نرمال بودن جمله خطا، صفر بودن میانگین جمله پسماند، خود همبستگی و … آزمون میشوند. در ادامه و با استفاده از تحلیل پانلی بهترین رابطه (در صورت وجود رابطه) بین متغیر مستقل و وابسته براورد شده و سپس آزمونهای مدل اصلی انجام میشود.
برآورد مدل پژوهش
نتایج حاصل از برآورد مدل به روش کمترین مربعات به شرح جدول 9 به قرار زیر میباشد:
نتایج حاصل از برآورد مدل حاکی از آنست که:
– بالا بودن آماره F مدل (13.687)، حاکی از معنی دار بودن کل رگرسیون است.
– آمارههای t (2.854251) و احتمال مربوط به آن حاکی از معنی دار بودن تاثیر متغیر شاخص هموار ساز و کیفیت در بازده در سطح اطمینان 95 % است.
– آماره دوربین واتسون در مدل برابر با 2.0352فرض خود همبستگی بین اجزاء مدل را رد می کند.